De zoen van Woudrichem

Het is dinsdag 13 februari 1419. Voor de veermannen een topdag, zo gaat het verhaal in onze familie. Meer dan honderd edelen trekken in vol ornaat naar Woudrichem. Te paard, per koets, maar ook met de veerschepen. Het zijn graven en hertogen uit Zeeland, Holland, Brabant, Vlaanderen, Henegouwen en Beieren. Met hun hele gevolg van ridders, pages en bedienden. Er klinkt trompetgeschal. De ene na de andere edelman rijdt statig door de poort van Woerkum. Het is de dag van de verzoening, afgekort de zoen. Nou ja, verzoening … eerder het slot van een geniepig machtsspelletje.

Jacoba van Beieren, de statige dame wier beeld je niet kunt missen zodra je tegenwoordig van het veer bij Woudrichem afkomt, is in die tijd gravin van Holland, Zeeland en Henegouwen. Ze is dan amper 16 jaar oud, toch al net weduwe, politiek totaal onervaren en als vrouw ongeschikt geacht om het pas geërfde gebied te besturen. Ze moet daarom maar snel hertrouwen. En wel met ene Jan van Brabant, zodat er een mooi groot gebied ontstaat. Jacoba ziet dat helemaal niet zitten. Die Jan is een volle neef van haar en een schuinsmarcheerder bovendien. Maar ze moet.

Terwijl echtgenoot Jan erop los feest, laat hij zich beïnvloeden door oom Jan van Beieren. Die aast al langer op het graafschap van Jacoba. De slimmerik zorgt dat Jacoba’s echtgenoot flink bij hem in de schulden komt. Die kan hij uiteindelijk nooit terugbetalen. “Geen probleem, Jan van Brabant, geef mij jullie graafschap maar in leen.” En zo verkwanselt Jan van Brabant voor 100.000 Engelse Nobel, ofwel 250.000 15e-eeuwse guldens, het gebied van Jacoba aan Jan van Beieren. Jacoba mag haar titel houden, maar ze heeft niets meer in te brengen. Onder toeziend oog van al die edelen worden de afspraken vastgelegd in een verdrag, de zoen van Woerkum. Vanaf dat moment is Jan van Beieren de baas. Vrij snel verplaatst hij de riviertol naar Gorinchem. Gevolgd door de watersnoodramp van 1421 (de Sint-Elisabethsvloed) blijft er van Woerkum niet veel meer over. En Jacoba? Die vecht terug, door haar volgende huwelijk, met een Engelse prins. Maar dat is weer een ander verhaal.